Zdzisław Beksiński wraca do Warszawy w wielkim stylu. Ponad 40 nieznanych dzieł Mistrza, technologie immersyjne i emocjonalna podróż przez mrok, symbolikę i wyobraźnię – tak zapowiada się wystawa „Beksiński na Cytadeli Warszawskiej”.
2 października odbył się jej uroczysty wernisaż, a od 4 października ekspozycja dostępna będzie dla publiczności w nowym gmachu Muzeum Wojska Polskiego.
2 października 2025 roku, w Muzeum Wojska Polskiego na warszawskiej Cytadeli, odbył się wernisaż wystawy „Beksiński na Cytadeli Warszawskiej – nieznane oblicza Mistrza”. Wydarzenie zgromadziło kilkuset zaproszonych gości – przedstawicieli mediów, kultury, świata sztuki i nauki oraz osoby publiczne. Wśród uczestników wernisażu znaleźli się: Dyrektor Departamentu Edukacji, Kultury i Dziedzictwa w Ministerstwie Obrony Narodowej – dr hab. inż. arch. Wojciech Bal, I Zastępca Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego – gen. broni dr inż. Karol Dymanowski, krytyk literacki i teatralny, a prywatnie przyjaciel artysty – Tadeusz Nyczek, ale również przedstawiciele młodszego pokolenia, tacy jak Olga Kleczkowska, Patryk Skoczyński, Damian Skoczyk, Mariusz Kozak, Ania Lewandowska, Tomek Janus i Kaeyra, którzy wspólnie z gośćmi i organizatorami celebrowali otwarcie jednej z najważniejszych ekspozycji artystycznych tego roku. Wieczór skoncentrowany był na prezentacji dzieł, ale też na możliwościach, jakie oferuje współczesna technologia w odbiorze sztuki. Wystawa łączy klasyczne prace malarskie z rozwiązaniami multimedialnymi, tworząc nowy sposób obcowania z twórczością Beksińskiego – głębszy, bardziej angażujący i dostępny dla odbiorcy w każdym wieku.
Nieznane oblicza Mistrza
Ekspozycja „Beksiński na Cytadeli Warszawskiej” prezentuje ponad 40 prac artysty – obrazów olejnych, rysunków, grafik i fotografii, z których zdecydowana większość została pokazana po raz pierwszy w Warszawie. Dzieła pochodzą z dziesięciu muzeów oraz prywatnych kolekcji, a wiele z nich na co dzień spoczywa w magazynach i pozostaje poza zasięgiem publiczności. Wystawa skupia się na okresie twórczości z lat 70. i 80. – uważanym przez wielu znawców za najbardziej fantazyjny i tajemniczy czas w karierze Beksińskiego.
To właśnie wtedy powstawały obrazy pełne metafor, mroku i symboliki, które do dziś poruszają i fascynują kolejne pokolenia odbiorców.
Nie zabrakło także aspektu technologicznego, ekspozycję wzbogaca rozbudowany komponent multimedialny, który obejmuje projekcję multimedialną z podkładem muzycznym i cytatami artysty, obrazy w 3D oglądane przez specjalne okulary, strefę VR pozwalającą „wejść” do wnętrza obrazu, a także archiwalne nagrania głosu samego Beksińskiego, pochodzące ze zbiorów Fundacji. Takie połączenie klasyki z nowoczesnością sprawia, że wystawa przemawia do każdego zmysłu – wzroku, słuchu, a przede wszystkim – emocji.
– Ta wystawa jest wyjątkowa, dlatego że prezentowane są dzieła, które nigdy wcześniej nie pojawiły się w Warszawie, a w ogóle są bardzo rzadko pokazywane. Większość z tych obrazów zalega w magazynach, rzadko nawet są wystawiane w muzeach. A są to przepiękne prace – lata 70. i 80., czyli ten najbardziej fantastyczny, najbardziej tajemniczy okres twórcy, najbardziej lubiany przez publiczność. W tej konfiguracji te prace nigdy nie były razem – powiedział Michał Barycki z Fundacji Beksiński.
Historia, która trwa
Sama lokalizacja wystawy nie jest przypadkowa. Nowe Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli to jedno z najważniejszych miejsc kultury w stolicy, sąsiadujące z Muzeum Historii Polski, otoczone zielenią i zabytkową architekturą.
– Beksiński jest artystą niezwykle popularnym, ale rozproszonym po wielu muzeach i prywatnych zbiorach – sami mielibyśmy ogromny problem, żeby taką wystawę zorganizować. Dlatego szczególnie dziękuję państwu Baryckim i ich Fundacji. To muzeum nie tylko dla żołnierzy, ale dla wszystkich Polaków. W związku z tym cieszę się bardzo, że Beksiński trafił do wojska – powiedział podczas otwarcia dyrektor Muzeum Wojska Polskiego, Bogusław Pacek.
Organizatorem wydarzenia jest Fundacja Beksiński, która od blisko dwóch dekad realizuje misję ochrony i popularyzacji twórczości Zdzisława Beksińskiego. Fundacja powstała z osobistej potrzeby – jej założyciel, Janusz Barycki, był przyjacielem artysty i jego rodziny. Jeszcze za życia Beksińskiego organizował wystawy, dokumentował jego wypowiedzi i pracę twórczą, a dziś wraz z żoną Ewa i synami, Michałem i Marcinem, kontynuuje tę działalność.
– Uważam, że to, co robił i jakim był człowiekiem, zasługuje na to, by przekazywać dalej. Zdzisław Beksiński był niezwykle autentyczny, nie owijał niczego w bawełnę. Zawsze mówił to, co myślał. Wydaje mi się, że jego postawa i przekaz zasługują na to, by je rozpowszechniać. Działamy w tym kierunku – czasem wychodzi nam to lepiej, czasem gorzej, ale nieustannie staramy się iść do przodu – powiedział prezes Fundacji Beksiński, Janusz Barycki.
Wystawa dostępna będzie dla publiczności od 4 października 2025 roku i potrwa do 31 stycznia 2026 roku. Ekspozycja mieści się w nowym budynku Muzeum Wojska Polskiego, zlokalizowanym na terenie warszawskiej Cytadeli. Jak zapewniają organizatorzy, wystawa nie będzie powtórzona w żadnym innym miejscu w Polsce. To jedyna okazja, by zobaczyć tak szeroki przekrój nieznanych dzieł artysty w jednym miejscu i czasie. Dla jednych będzie to szansa na nowo odkryć Beksińskiego, dla innych – spotkać się z nim po raz pierwszy. W obu przypadkach to spotkanie niezapomniane.